هدف:

جستجوی فعالانه فراگیرندگان از طریق فعالیت های گوناگون برای كشف راه حل ها، مفاهیم، اصول و قوانین، یكی از اهداف مهم در این روش است. داشتن روحیه ی كاوشگری برای ایجاد سؤال، طراحی، اجرا، ابداع و به دست آوردن جواب، یكی از ویژگی های ساخت گرایی است.

این الگوی تدریس از پویاترین و كارآمدترین، الگوهای تدریس است كه در بسیاری از كلاس های دنیا با موفقیت در حال اجرا است.

مراحل اجرای الگو الگوی تدریس حاضر در 5 مرحله برنامه ریزی و اجرا می شود؛ مراحل مورد نظر عبارت اند از:

1- درگیر گردن Engaging

2- كاوش Exploration

3- توصیف Explanation

4- شرح و بسط (گسترش) Elaboration

5- ارزشیابی Evaluation

دلیل نام گذاری الگوی تدریس ساخت گرایی به الگوی 5E، آغاز شدن هر مرحله با حرف E است.

برای درك بهتر این الگوی تدریس حاضر، درس جانوران (حشرات) از كتاب علوم اول  بر اساس این 5 مرحله آموزش داده می شود.

مرحله اول:

درگیر شدن این مرحله برای جلب توجه كلاس به موضوع مورد آموزش و ایجاد هیجان و انگیزش در فراگیران طراحی شده است. یك سؤال جالب، یك داستان نیمه تمام، یك عكس خوب، ارائه یك فعالیت مناسب علمی و یا ... می تواند مورد استفاده معلم قرار گیرد در آموزش درس حشرات معلم برای اجرای این مرحله می تواند در صورتی كه امكانات محیطی اجازه می دهد به افراد گروه فرصتی بدهد تا در یك مدت زمان تعیین شده در محیط اطراف خود به دنبال جمع آوری حشرات باشند. بچه هایی كه در پایان این مدت به كلاس باز می گردند هیجان زده و با انگیزه كافی آماده اند تا در ادامه كار با معلم همراه باشند. در صورتی كه چنین امكانی در اختیار نباشد معلم می تواند با پیش بینی كه از جلسه قبل انجام می دهد از هر گروه بخواهد تا یك نوع حشره با خود به كلاس بیاورند و در غیر این صورت می تواند تصاویر جالبی از انواع مختلف حشرات را با خود به كلاس بیاورد و یا حداقل از تصاویر كتاب استفاده كند.

مرحله دوم : كاوش در این مرحله كه مطالعه بعد از انگیزه می باشد معلم از گروه ها می خواهد تا به مشاهده ی حشرات بپردازند. در اینجا مشاهدات دانش آموزان از حشرات می تواند شامل مشاهده رفتار و اجزای ساختمان بدن حشرات باشد. همه ی گروه ها فعال و به جستجو و مطالعه مشغول هستند. ضمن اینكه از وسایل ساده ای مانند ذره بین و ... نیز استفاده می كنند. در تمام لحظات گروه یادداشت برداری می كند. اطلاعات خود را از بدن حشره و رفتار آن یادداشت می كند.

  در واقع ایجاد و تقویت هماهنگی مغز و دست در حین كسب تجربه از اهداف مهم این مرحله است. این مرحله به دانش آموزان در ایجاد یك قالب و چهارچوب فكری برای تشكیل مفاهیم جدید كمك می كند.

در این مرحله معلم نقش راهنما دارد.

مرحله سوم: توصیف در این مرحله معلم باید رشته ی كار را به دست دانش آموزان بدهد.

دانش آموزان برای كار و فعالیت انجام شده توضیح منطقی و مستدل ارائه می دهند و به توصیف مشاهدات می پردازند. بحث بین دانش آموزان آغاز می شود. بچه ها سعی می كنند از معلم سؤال كنند. ولی معلم پاسخ نمی دهد و تلاش می كند با توصیف، دانش آموز به دنبال نام علمی حشره بگردد.

شاگردان اطلاعاتی را به دست آورده اند. آنها حشرات را پیدا كرده اند، مشاهده ی دقیق انجام داده اند و مشاهدات خود را توصیف كرده اند. فقط نام های علمی را نمی دانند و معلم باید به عنوان یك راز آن را تا آخر برنامه نگه دارد.

مرحله چهارم: شرح و بسط بچه ها خوشحال هستند و چون با انگیزه كار را شروع كرده اند اطلاعات زیادی به دست آورده اند. آنها به كتاب های مختلف، دائرة المعارف ها، نرم افزارهای كامپیوتری و ... مراجعه می كنند. معلم فقط به بچه ها راه جمع آوری اطلاعات را یاد می دهد و نشان می دهد كه چگونه می توانند با راهنمایی دیگران مشكلات را حل كنند. در این مرحله مثال های اضافی و موارد بیشتری درباه مفاهیم اصلی درس ارائه می گردد و از دانش آموزان خواسته می شود تا از آموخته ها و یادگیری های قبلی برای گسترش و بسط و تعمیم به دیگر مفاهیم استفاده كنند و به این ترتیب در این مرحله معلم خوشحال است كه خود حشره شناس نیست لیكن بچه ها را برای تلاش بیشتر و بررسی دقیق تر هدایت كرده است.

مرحله پنجم:

ارزشیابی ارزشیابی مستمر در طول انجام فعالیت و از مرحله اول آغاز شده است. در این مرحله برای ارزشیابی پایانی معلم می تواند از یك روش بسیار جالب استفاده كند به این صورت كه از هر گروه بخواهد گزارش كاملی از رفتار، ساختمان و ... حشرات توصیف كنند.

سپس گزارش را در اختیار گروه دیگر یا حتی كلاس دیگر قرار دهد تا بر اساس توصیفی كه از حشره در گزارش شده شكل حشره را بكشند.

مسلم است كه هر چه توصیف دقیق تر باشد نقاشی هم كامل تر است و مثلا" اگر در یك نقاشی، حشره شاخك نداشته باشد یعنی توصیف كامل نبوده است. حتی یك نوع خود ارزیابی می تواند صورت گیرد و خود گروه بر اساس معیارهای تعیین شده از سوی معلم تشخیص خواهند داد كه شكل كشیده شده تا چه حد كامل بوده است و این بستگی به انتظار معلم و نوع ارزشیابی دارد.

ب

ه طور كلی الگوی 5E در افزایش سواد علمی در درس علوم و ریاضی و دروس دیگر كاربرد دارد و بسیار موفق بوده است.

مثال دیگر 5E موضوع: گیاهان ( علوم اول )

مرحله اول: درگیر كردن

معلم : بچه ها امروز می خواهیم یك كارگروهی بسیار جالب و هیجان انگیز انجام دهیم. فصل بهار است و موضوع فعالیت امروز ما نیز گیاهان هستند هر گروه تلاش كنید در مدت زمان 5 الی 10 دقیقه حداقل یك نمونه گیاه از محیط اطراف انتخاب كنید ولی از چیدن گیاه خودداری كنید. در صورت نبودن گیاه در محیط، گروه ها می توانند از تصویر یك گیاه، گیاه مصنوعی مثل گل خشك وگل مصنوعی ... استفاده كنند.)

گروه مینا: (هیجان زده) ما گیاه زیبایی پیدا كرده ایم.

گروه رعنا: گل ما رنگ قشنگی دارد و بسیار خوشبو است.

مرحله دوم: جستجوگری (كاوش)

معلم: حالا كه هر گروه گیاهی برای خود انتخاب كرده اند گروه ها فرصت دارند تا ساختمان، اجزا و رفتار گیاه هایی را كه انتخاب كرده اند بررسی كنند. می توانید از ذره بین هم برای مشاهده ی اجزای گیاه استفاده كنید.

گروه مریم: منظور از مشاهده ی اجزای گیاه چیست؟

معلم: شما می توانید از همه ی حواس خود برای مشاهده ی اجزای گیاه و رفتار آن استفاده كنید و با دقت یادداشت برداری كنید.

(گروه های دانش آموزی همه در نهایت كنجكاوی به جستجو برای شناخت اجزای گیاه و رفتار آن می پردازند.)

گروه رعنا با استفاده از مطالبی که معلم گفته جدول زیررا تشكیل می دهند.

اجزای گیاه	رنگ	شکل
۱- برگ	سبز	برگ مانند......
۲- ساقه	.........	...........
۳- .........	.........

.........

نمونه جدول گروه رعنا

مرحله سوم: توصیف

معلم: گروه های دانش آموزی حالا شما به توصیف مشاهدات خود از اجزا و ... گیاه بپردازید و برای آنچه كه مشاهده كرده اید توضیح و دلیل منطقی ارائه دهید.

گروه مینا:

در گروه با دوستان خود به بحث و گفتگوی می پردازند و در پایان این بحث و گفتگوی علمی آنها به خوبی می توانند قسمت های مختلف یك گیاه را شناسایی و گیاه را توصیف كنند. آنها فقط نام علمی گیاه را نمی دانند.

مرحله چهارم: شرح وبسط (گسترش)

معلم: گروه ها در این مرحله برای جمع آوری اطلاعات بیشتر و دقیق تر كردن بررسی خود باید به منابع اطلاعاتی كه در اختیار دارید مراجعه كنید .

گروه مریم: منظور شما از منابع اطلاعاتی چیست؟

معلم: مراجعه شما به كتابخانه مدرسه، گلفروشی، باغبان، دائرة المعارف نرم افزارهای كامپیوتری و ...................... می تواند منابع اطلاعاتی شما باشند.

(گروه ها تلاش برای جمع آوری اطلاعات و پیدا كردن نام علمی گیاه را شروع می كنند.)

معلم: شما خود گیاه مورد نظرتان را پیدا كرده اید، آن را مشاهده كرده توصیف نموده، اطلاعات بدست آورده اید و نام علمی گیاه مورد نظر خود را به دست آورده اید.

معلم: حالا هر گروه گیاه انتخابی خود را به دیگر گروه ها نشان دهند و با هم تبادل تجربه در تفاوت ها و شباهت های گیاه های خود بنمایید.

گروه رعنا: شما می توانید نام گیاه  را به ما بگویید.

 معلم: من یك گیاه شناس نیستم، شما می توانید با مراجعه به منابع اطلاعاتی كه در اختیار دارید به نام گیاه مورد نظر دست یابید. و به این ترتیب مسائل و مشكلات خود را در زندگی نیز رفع كنید.

مرحله پنجم: ارزشیابی معلم مرحله به مرحله گروه ها را تحت نظر داشته و انتظارات خود را در دفتر یادداشت خود ثبت می كند. در مرحله چهارم ارزشیابی مستمر را به كارگروهی اختصاص می دهد.

ارزشیابی پایانی

معلم: گروه ها توصیف خود را از گیاه انتخابی خود بنویسند این كار را با دقت كامل انجام دهید. زیرا برای معرفی هر یك از اجزای گیاه و رفتارآن امتیاز جداگانه منظور می شود.

معلم: گروه رعنا شما گزارش گروه مینا را بگیرید و بر اساس توصیف ارائه شده در گزارش شكل گیاه انتخابی گروه مینا را رسم كنید. و گروه مریم شما هم گزارش گروه .........................

معلم: هر یك از گروه ها دقت كنند نسبت به معیار تعیین شده روی تابلو امتیازگروه مورد ارزیابی خود را معین كنند.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: